Κυριακή 30 Ιουνίου 2024

Γιατί δεν είναι ακόμα τα ισπανικά στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση;

Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια μετά το πέρας του πιλοτικού προγράμματος διδασκαλίας των ισπανικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (2006-2009), που στέφτηκε από απόλυτη επιτυχία, τα ισπανικά είναι ακόμα έξω από τα σχολεία, με την εξαίρεση μιας μικρής περιόδου (2009-2011).

Η ιστορία έχει περίπου ως εξής: Αρχικά υπήρχαν ως επιλογή δεύτερης ξένης γλώσσας τα γαλλικά και τα γερμανικά. Το 2008, με το πέρας του δικού τους πιλοτικού προγράμματος, και τα ιταλικά. Το 2009 ήρθε η σειρά των ισπανικών, που μπήκαν κι αυτά. Και λογικό είναι. Τη στιγμή που τα παιδιά διδάσκονται αγγλικά ως υποχρεωτική γλώσσα (και καλώς το κάνουν), υπάρχει χώρος και για τις υπόλοιπες «μεγάλες» γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μάλιστα σε έναν κόσμο που η πολυγλωσσία και οι διάφορες γλωσσικές δεξιότητες είναι το ζητούμενο.

Όμως όχι. Η επιλογή δύο επιπλέον γλωσσών, της ισπανικής και της ιταλικής, αντιμετωπίστηκε με απόλυτη εχθρότητα από το υπουργείο Παιδείας, τους διευθυντές των σχολείων, τους συλλόγους διδασκόντων, τους ίδιους τους γονείς. Το 2011 οι δύο γλώσσες -ισπανικά και ιταλικά- καταργούνται. Και τουλάχιστον στα ιταλικά πρόλαβε να γίνει κι ένας ΑΣΕΠ το 2008, μετά από τον οποίο έγινε κατορθωτό να διοριστεί ένας αμελητέος αριθμός καθηγητών ιταλικής γλώσσας. Στα ισπανικά τίποτα.

Γιατί άραγε; Η ισπανική είναι δεύτερη παγκοσμίως γλώσσα σε αριθμό φυσικών ομιλητών, πάνω και από την αγγλική (τα κινέζικα είναι αδιαφιλονίκητα πρώτα λόγω τεράστιου αριθμού ομιλητών).

Θα σας πω το γιατί, ή μάλλον τα γιατί:

- Η εισαγωγή των ισπανικών, σε όσα σχολεία μπόρεσαν ή αφέθηκαν να μπουν, σήμανε μια καταιγιστική στροφή των μαθητών προς αυτά. Η ζήτησή τους αυξήθηκε κατακόρυφα μέσα στα δύο χρόνια που πρόλαβαν να υπάρξουν.

- Το παραπάνω γεγονός ξεβόλεψε τους υπεράριθμους καθηγητές μιας συγκεκριμένης γλώσσας (ο νοών νοήτω), την οποία ελάχιστοι μαθαίνουν πια ουσιαστικά -συνδυασμός πολλών παραγόντων, για του οποίους θα επανέλθω.

- Όλοι αυτοί οι καθηγητές είχαν και έχουν θέσεις κλειδιά σε σχολεία και στο υπουργείο, και μπόρεσαν να θέσουν φραγμούς στα ισπανικά, π.χ. διευθυντές σχολείων αρνιόντουσαν να τα περιλάβουν στην προς επιλογή ξένων γλωσσών λίστα που έδιναν στους μαθητές.

- Το ισπανικό κράτος δεν φαίνεται να έδωσε καθόλου έμφαση στην προώθηση της διδασκαλίας της γλώσσας μέσω δημόσιων φορέων στη χώρα μας.

Μερικά από αυτά είναι ή και όλα μαζί. Μη γελιόμαστε. Το αποτέλεσμα; Κάπου 2000 αδιόριστοι άνθρωποι, απόφοιτοι των καθηγητικών σχολών του ΕΚΠΑ και του Ανοικτού Πανεπιστημίου (συν το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, που είναι πανεπιστήμια στα οποία διδάσκεται επίσης η γλώσσα), 2000 καθηγητές μιας γλώσσας που ζητιέται επίμονα, κι όχι μόνο από ενήλικους (στην ηλικιακή ομάδα των οποίων είναι πρώτη σε ζήτηση στην Ελλάδα) αλλά και από ανήλικους, που μαθαίνουν τη γλώσσα με ελάχιστα μέσα και πάνε στις εξετάσεις, για παράδειγμα του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας, και γράφουν καλύτερα από πολλά παιδιά που δίνουν για τα αντίστοιχα πιστοποιητικά στα γαλλικά και τα γερμανικά, γλώσσες οι οποίες διδάσκονται στο σχολείο.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Από μεράκι, από αγάπη. Γιατί στη φαιδρή χώρα μας είμαστε αυτοδίδακτοι. Άντε λοιπόν και κόψε τον λαιμό σου, κύριε καθηγητή των ισπανικών, που επέλεξες να κοινωνήσεις με τη γλώσσα του Θερβάντες, του Λόρκα, του Νερούδα, του Καλντερόν, του Μπόρχες, του Κορτάσαρ, των αγώνων των λαών της Λατινικής Αμερικής για την ελευθερία, μια γλώσσα που τη μιλούν 500 εκατομμύρια άνθρωποι και καλύπτει επίσης σύγχρονες ανάγκες σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.

Κυριακή 23 Ιουνίου 2024

Πρόσφατη κυκλοφορία - «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγο Γκαμπόα

Συγγραφέας: Santiago Gamboa
Τίτλος πρωτοτύπου: Será larga la noche
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 2020
Ελληνικός τίτλος: Η νύχτα θα είναι μεγάλη
Αριθμός σελίδων: 528
ISBN: 9786182201619
Μετάφραση: Δήμητρα Σταυρίδου
Επιμέλεια: Μίνα Ευσταθίου
Εκδόσεις: Διόπτρα
Έτος έκδοσης: 2023

Ένα μικρό κομβόι αυτοκινήτων πέφτει σε ένοπλη ενέδρα σ’ έναν αγροτικό δρόμο στην επαρχία της Κάουκα. Ο μόνος μάρτυρας του μακελειού είναι ένα νεαρό αγόρι.

Λίγο αργότερα στο σημείο της σύγκρουσης όλα τα ίχνη έχουν εξαφανιστεί – από τα χτυπημένα αυτοκίνητα και τα πτώματα μέχρι τον τελευταίο κάλυκα. Είναι λες και τίποτε δεν συνέβη ποτέ εκεί.

Μια ανώνυμη καταγγελία γίνεται αιτία να ξεκινήσει η έρευνα. Ένας εισαγγελέας, μια τολμηρή δημοσιογράφος και η βοηθός της αναζητούν με κάθε κόστος την αλήθεια. Αλλά κανένα στόμα δεν ανοίγει και σ’ αυτή την περιοχή, ένα από τα μεγαλύτερα «θερμοκήπια βίας» στην Κολομβία, οι δράστες θα μπορούσαν να είναι πολλοί: αντιφρονούντες, συμμορίες, ο στρατός. Ή ίσως οι εκκλησίες, που ανταγωνίζονται λυσσαλέα για την επικράτηση στη σημερινή Κολομβία...

Ένα τραχύ και αιφνιδιαστικό θρίλερ, που αποτυπώνει με ακρίβεια μια χώρα όπου η βία, η διαφθορά και η απελπισία παίρνουν κάθε μέρα νέα, όλο και πιο απροσδόκητη μορφή...

      (Από την παρουσίαση του βιβλίου)

Σάββατο 15 Ιουνίου 2024

Arnau de Vilanova - una figura importante en la medicina de la Edad Media



Arnau de Vilanova (h.1237 – 1311/1313) fue acaso el médico más importante del mundo latino en la Edad Media, implicado también en cuestiones políticas y religiosas de su época. Lo que caracteriza sus obras, aparte de su aportación a la cultura y a la ciencia, es un alto grado de superstición.

Desde 1260 estudió Medicina en Montpellier, que fue una de las mejores universidades en la Edad Media, y en 1280 era ya médico prestigioso de la casa real de Barcelona y de la familia del rey de Valencia, Jaime II de Aragón. Desde 1290 fue profesor de la escuela de Medicina de Montpellier. Su fama como médico clínico y su amplia experiencia fueron reconocidas ampliamente en todo el mundo latino de su época y de épocas posteriores.
.
El prestigio de que gozaba como gran científico le permitió intervenir en numerosos problemas eclesiásticos que fueron de acuerdo con su pensamiento, si bien fueron problemas desagradables. Vilanova pasó muchísimos años de su vida preocupado por la venida del Anticristo y las ideas que había ido desarrollando acerca del próximo fin de mundo, a causa de las cuales fue excomulgado. La repulsa que provocó a los teólogos su insistencia en tales cuestiones, junto a sus ideas sobre la necesaria reformación de la Iglesia, le costó una campaña muy prolongada con el fin de defender su fama, una campaña que disminuye, aunque no elimina, su labor profesional. Sólo hacia su vejez tiene unos años de calma para dedicarse a sus principales obras en catalán.

Su programa de reforma eclesiástica se halla en una larga serie de obras en latín, algunas de las cuales tradujo más tarde al catalán, y requiere la vuelta a la pobreza y a las Sagradas Escrituras. Su entusiasmo divulgativo lo condujo a comunicar abiertamente su programa, hecho que lo hizo caer en desgracia no sólo ante la Iglesia, sino también ante su monarca Jaime II.

Pero Vilanova debe su fama póstuma, por una parte a sus obras de ciencia y de medicina, cuya mayor parte escribió en latín durante los años que pasó en Montpellier, y por otra a su amplia experiencia como clínico práctico y como profesor. Si bien muchas de las obras que se le atribuyen son, de hecho, de autoría dudosa, fue sin embargo autor de una importante obra médica, que incluye traducciones del árabe al latín, el Regimen sanitatis regem Aragonum, muy de uso en la corona de Aragón, y algunos tratados cortos que alcanzaron una amplia divulgación en toda Europa a lo largo de más de tres siglos: sobre la esterilidad, las sangrías, los venenos, las fiebres, los maleficios, los sueños, etc.

En sus escritos se muestra su conocimiento de los textos clásicos de Hipócrates y Galeno, así como los escritos originales de Avicena. Así pues, le podríamos atribuir una calidad de tipo internacional. Conocedor de textos clásicos a través de la sabiduría árabe, es un hombre con la capacidad de juntar tradiciones y conocimientos; este rasgo, junto con su programa de reforma eclesiástica, hace de Vilanova una figura muy importante para la difusión de una nueva mentalidad, a caballo entre Ramón Llull y la prosa moralizadora.

Arnau de Vilanova también es conocido por haber intercedido a favor de la salvaguarda del Monte Athos, cuando en 1307 llegaban noticias que la Compañía catalana lo había atacado, y convenció a Jaime II de ordenar suspender los asaltos y poner los monasterios bajo su protección. Como dice Rubió i Lluch, “aquesta intervenció de tan alt rei i de tan gran escriptor és una de les pàgines més honroses i interessants de la historia de la nostra cultura”.

Σάββατο 8 Ιουνίου 2024

«Σύντομη Ιστορία της Ισπανίας» του Χ. Βίθενς Βίβες

Συγγραφέας: Jaime Vicens Vives
Τίτλος πρωτοτύπου: Aproximación a la historia de España
Είδος έργου: Ιστορία
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 1952
Ελληνικός τίτλος: Σύντομη στορία της Ισπανίας
Μετάφραση - Σχόλια - Επίμετρο: Δημήτρης Φιλιππής
Εκδόσεις: Αίολος / Θερβάντες
Έτος 1ης έκδοσης: 1997

Η Σύντομη Ιστορία της Ισπανίας, του Χάιμε Βίθενς Βίβες (Jaime Vicens Vives, 1910-1960) είναι ένα από τα πιο ευσύνοπτα αλλά και έγκυρα έργα γενικής ιστορίας για τη σημαντική αυτή ευρωπαϊκή χώρα. Εφοδιασμένο με πλούσια σχόλια και παραπομπές, απευθύνεται τόσο στον ειδικό ιστορικό ερευνητή, ισπανιστή ή σπουδαστή της ισπανικής γλώσσας, όσο και στον απλό φιλίστορα αναγνώστη, που θέλει να γνωρίσει καλύτερα την πλούσια και γοητευτική ιστορική παράδοση της Ισπανίας.

      (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πέμπτη 6 Ιουνίου 2024

La novela caballeresca catalana- La obra "Curial e Güelfa"

Curial e Güelfa es una de las obras más importantes del género caballeresco escrita en catalán. Obra característica del siglo XV, escrita posiblemente entre 1432 y 1468, narra las aventuras de armas, las adversidades y las desgracias de su protagonista, Curial, en el marco de una trama amorosa determinada por la fidelidad de un caballero modelo y los celos de su amante Güelfa. Comparando Curial e Güelfa con Tirant lo Blanch vemos que la obra de Martorell muestra más méritos narrativos. Sin embargo, Curial es, por los personajes, por la acción y por la manera de composición, una obra que se distancia notablemente de los libros de caballerías, tan populares durante el Medioevo. Su autor, en pleno conocimiento de que inauguraba un género inédito, sabe manejar sus materiales ingeniosamente para crear una novela de mucho valor, que puede ser al mismo tiempo fantástica y realista, caballeresca y cortesana, sentimental y de aventuras, una novela que recuerda los tiempos artúricos, pero se sitúa en un reinado histórico, el de Pedro el Grande. En fin, una novela perfectamente adaptada a los renovados gustos culturales del momento en un lugar y en una altura en que las lecciones de Petrarca han sido en buena parte asimiladas. La novela ha llegado hasta nosotros por un manuscrito anónimo, el cual mencionó por primera vez el escritor Manuel Milà i Fontanals en 1876 y fue publicado en 1901 por Antoni Rubió i Lluch.

La novela se compone de tres libros. En el primer libro leemos cómo Curial, un caballero pobre, recibe una importante educación gracias a la protección de la joven Güelfa. Pronto se ve obligado a alejarse de su protectora, con la que está enamorado, y se va a Austria para liberar a la duquesa de Ostalrich de una acusación falsa. Allí se le ofrece a casarse con Laquesis, la hermana de la duquesa. Si bien Curial permanece fiel a su amante Güelfa y rechaza la oferta, Güelfa tiene cuenta de lo que sucede en Austria y tiene un profundo sentimiento de frustración y de celos.

En el segundo libro, en el que Curial muestra su disposición para hacerse un perfecto caballero y mantenerse a toda costa en el camino elegido, hay una gran diversidad de aventuras y de viajes, y notamos que Laquesis intenta incesantemente conseguir el amor de Curial. Se produce una serie de episodios, los más importantes de los cuales son el encuentro con los caballeros aragoneses y con el rey de Aragón, Pedro el Ceremonioso, el torneo que convoca el rey de Francia y la llegada del héroe a París. Aunque Curial vive momentos de éxito como caballero en la corte de París, la maledicencia vuelve a dañarlo, y se encuentra desfavorecido por el rey de Francia e ignorado por su amante Güelfa, el favor de la cual intenta en vano recobrar. Una escena muy importante en el libro II es el famoso episodio que tiene lugar en el monasterio de monjas donde han ido Curial con su doncella Arta.

El tercer libro comienza con el viaje de Curial a Tierra Santa y continúa con su llegada a Grecia, donde Curial tiene el primer sueño mitológico en el monte Parnaso, en el cual se asentarán las bases de un nuevo modelo poético que seguirá el realismo y la autenticidad. Dejando Grecia, naufraga en las costas del norte de África, donde pasa siete años cautivo hasta que, gracias a la protección que le ofrecen unas mujeres moras, una de las cuales incluso se enamora de él, y gracias a la ayuda de algunos nobles cristianos, vuelve a Francia y se hace rico. Estando en Francia tiene su segundo sueño mitológico. Baco se le aparece rodeado por las Artes Liberales, y sus palabras contra la lujuria despierten a Curial, quien tiene cuenta de que ha abandonado las maneras del buen caballero. Curial entonces decide volver al estudio y a la disciplina militar y vuelve a Montserrat, donde, después de superar varios obstáculos, recibe de nuevo el favor de Güelfa, quien accede a desposarse con Curial.

Cada uno de los tres libros de Curial comienza con un prólogo que cuenta lo que va a suceder después. Dicha estructuración indica, según Ysern, que el autor de la obra es plenamente consciente de su papel de novelista y sabe manejar su materia de un modo claramente literario para crear una novela.

Fuentes

Muchísimas son las fuentes que se pueden detectar en la obra: materiales catalanes, italianos del siglo XIV, franceses, provenzales, griegos y latinos clásicos, etc. También la mitología desempeña un papel sumamente importante, trasmitiéndonos nociones morales que dan forma a la personalidad del héroe.

Síntesis de factores

El Curial e Güelfa se puede caracterizar como obra de transición entre dos edades, la Edad Media y el Renacimiento. En la obra coexisten de un modo armónico los dos mundos, y hay una confluencia de factores que caracterizan, además, la introducción del humanismo: por un lado, el uso de un gran número de fuentes de todo tipo, la conjugación de géneros como los romans artúricos, las novelle italianas y las crónicas históricas, mezclados con sueños mitológicos y evocaciones de escenas famosas de otras obras, producen un hibridismo que, en el caso de Curial, es muy armónico. En la obra se nota un juego de causas y efectos que no se distancian de la lógica y la verosimilitud, e incluso en los momentos de alejamiento de la lógica se puede encontrar una justificación literaria y estética; por otro lado, se manifiesta claramente el ideal del buen caballero, como hombre de armas y letras, un ideal en que se puede apreciar la ideología humanista. Porque si las virtudes del buen caballero son también las tradicionales, al mismo tiempo tienen una dinámica renovada. El amor no sólo respeta la legalidad, sino también implica el erotismo y el humor. Y la conversión del héroe se debe no sólo a las palabras de un Santo Padre, sino también a un sueño en el que habla un dios mitológico, elemento humanista por excelencia. Existe una gran independencia del espíritu y un afán artístico altamente innovador.

Κυριακή 2 Ιουνίου 2024

Αρχές του 16ου αιώνα: το ιστορικό σκακιστικό βιβλίο του Νταμιάνο

Τον 16ο αιώνα το σκάκι με τους σημερινούς κανόνες έκανε τα πρώτα του βήματα. Το 1575 ήταν μάλιστα μια χρονιά σταθμός για την ιστορία του παιχνιδιού γιατί τότε έγινε το πρώτο μεγάλο διεθνές τουρνουά. Ήταν στην Ισπανία, στην αυλή του βασιλιά Φιλίππου του Β'.

Την εποχή εκείνη η Ιταλία και η Ισπανία ήταν οι μεγαλύτερες σκακιστικές δυνάμεις της Ευρώπης. Επόμενο είναι λοιπόν τα βιβλία που έχουμε από εκείνα τα χρόνια να είναι γραμμένα σε αυτές τις δύο γλώσσες. Ένα διάσημο βιβλίο είναι το βιβλίο του Πορτογάλου Pedro Damiano. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1512, ήταν δίγλωσσο (ιταλικά και ισπανικά) και είχε τόση επιτυχία ώστε τα επόμενα 50 περίπου χρόνια να γνωρίσει πολλές καινούριες εκδόσεις καθώς και μεταφράσεις σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες.

Μέσα σε αυτό το βιβλίο συναντούμε χρήσιμες συμβουλές για τους σκακιστές, μερικές από τις οποίες έχουν αξία ακόμα και σήμερα, σχεδόν 500 χρόνια μετά, π.χ. «όταν έχεις μια καλή κίνηση ψάξε να δεις μήπως υπάρχει καμιά ακόμα καλύτερη».

Παρακάτω υπάρχει μια φωτογραφία του βιβλίου.
Παρουσιάζουμε εδώ (για τους φίλους σκακιστές) δύο από τα προβλήματα που περιέχονται σε αυτό.


Στο πρώτο πρόβλημα -ένα τυπικό ματ Νταμιάνο (!)- τα Λευκά κάνουν ματ σε 3 κινήσεις.


Εδώ έχουμε μια μανούβρα γνωστή σε όλους τους κάπως ισχυρούς παίχτες. Λείπει από το διάγραμμα ο λευκός βασιλιάς, όμως δεν είναι καθόλου απαραίτητος για αυτό που θέλει να παρουσιάσει ο συγγραφέας. Παίζουν τα Λευκά και κάνουν ματ σε 5 κινήσεις.