«Η Τσιγγανοπούλα» του Μιγκέλ ντε Θερβάντες

   Συγγραφέας: Miguel de Cervantes
   Τίτλος πρωτοτύπου: La gitanilla
   Είδος έργου: Νουβέλα
   1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 1613
   Ελληνικός τίτλος: Η Τσιγγανοπούλα
   Μετάφραση - Εισαγωγή - Σημειώσεις: Ηλίας Ματθαίου
   Εκδόσεις: Γνώση
   Έτος έκδοσης: χ.χ.

Η πρώτη από τις λεγόμενες Παραδειγματικές Νουβέλες (Novelas Ejemplares) του Θερβάντες, μια σειρά από αφηγήματα επηρεασμένα από το σύντομο ιταλικό μυθιστόρημα της εποχής, στο οποίο όμως ο Θερβάντες άφησε την προσωπική του σφραγίδα προσθέτοντας πρωτοπορικά χαρακτηριστικά που το φέρνουν πιο κοντά στο σημερινό διήγημα. Συγκεκριμένα, έδωσε περισσότερη σημασία στους διαλόγους, τους οποίους χρησιμοποίησε με μεγαλύτερη συχνότητα, περιόρισε το φανταστικό στοιχείο δίνοντας περισσότερη σημασία στην πραγματική ζωή και εφοδίασε τα έργα του με μεγαλύτερη αληθοφάνεια. Ακόμα, ασχολήθηκε με τον ψυχολογικό κόσμο των ηρώων του, τους οποίους έβαλε σε πραγματικά, καθημερινά περιβάλλοντα. 

Στην Τσιγκανοπούλα, ένα από τα πιο ιδεαλιστικά έργα της συλλογής του, μάς αφηγείται τους έρωτες της τσιγγάνας Πρεθιόσα με έναν ιππότη, ο οποίος αποφασίζει να αφήσει τη ζωή του, να την ακολουθήσει και στο τέλος να την παντρευτεί. Η έκπληξη έρχεται όταν αποκαλύπτεται ότι η Πρεθιόσα είναι αριστοκρατικής καταγωγής. 

Σ' ευτό το έργο ο Θερβάντες, σε αντίθεση με τα δεδομένα της εποχής, βλέπει με συμπάθεια τον κόσμο των τσιγγάνων και αμβλύνει τα περιγράμματα των ηρώων και του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο τους τοποθετεί χωρίς να χάνεται όμως η επαφή με την πραγματικότητα, κάτι που είναι χαρακτηριστικό του Θερβάντες και που τον κάνει τον μεγάλο πρωτοπόρο της εποχής του.

Η μετάφραση του Ηλία Ματθαίου υποδειγματική και τίμια.

     Η. Ο.

«Αποχαιρετισμός στα Κύθηρα» - ποίημα του Χοσέ Μαρία Άλβαρεθ

José María Álvarez (1942-2024)
Αποχαιρετισμός στα Κύθηρα (Despedida en Citerea, 1977)

Από το βιβλίο Museo de cera

Μετάφραση: Ηλίας Οικονομόπουλος (1986, 2021)

Ακόμα είναι ζεστό το περίγραμμά σου στο κρεβάτι
Δεν θέλω να δω το πλοίο που σε μεταφέρει
Προς κάπου για πάντα
Να ξυπνώ πολύ αργά
Και πάλι
Να παίρνω μόνος πρωινό
Ν’ αφήσω τον καιρό
Κι άλλα σεντόνια
Κι άλλους προσκεκλημένους
Να μας σβήσουν.

Aún está caliente tu silueta en la cama
No quiero ver el barco que te lleva
A dónde para siempre
Despertarme muy tarde Y otra vez
Desayunar sólo Dejar que el tiempo
Y otras sábanas y otros
Huéspedes nos borren.

Αναμνήσεις από τον Μπόρχες (και όχι μόνο)

Θα 'μουν γύρω στα 20 όταν πρωτογνώρισα τον Μπόρχες ως συγγραφέα. Τότε, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του '80, οι εξορμήσεις μου στα βιβλιοπωλεία των Αμπελοκήπων, στη Σύγχρονη Εποχή, στον Ελευθερουδάκη της οδού Νίκης, στον Ρεϋμόνδο της οδού Βουκουρεστίου, στον Παντελίδη, στον Κάουφμαν και -λίγο αργότερα- στην Πρωτοπορία, στα Εξάρχεια, κατέληγαν σε μια απελπιστική εξάντληση του χαρτζιλικιού και των αποταμιεύσεών μου, και σε μια συγκομιδή ιστορίας, φιλοσοφίας, σκακιού, ψυχολογίας, επιστημονικής φαντασίας, μεθόδων εκμάθησης ξένων γλωσσών, Κορδάτου, Ρεμπώ, Βιάν, Μπουκόφσκι, Ίψεν, Ντοστογιέφσκι, Τουργκένιεφ, ανθολογιών ποίησης, βιβλίων ιστορίας της τέχνης, τι να πρωτοθυμηθώ...

Θα έλεγε κανείς ότι με όλα όσα είχα διαβάσει θα ήμουν προετοιμασμένος για τα πάντα. Όμως ο Μπόρχες ήταν το κάτι άλλο. Το πρώτο βιβλίο του που έπεσε στα χέρια μου ήταν η Ιστορία της Αιωνιότητας. Και συγκλονίστηκα! Δεν κάνω πλάκα, έτσι ένιωσα. Ό,τι κι αν είχα διαβάσει μέχρι τότε δεν με είχε προετοιμάσει για να καταλάβω με τον τρόπο που ήθελα εκείνο τον απίστευτο κόσμο που ανοιγόταν μπροστά μου. Ο χρόνος του Πλάτωνα και του Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, ο χρόνος του Πλωτίνου και του Σοπενάουερ, ο χρόνος του ιερού Αυγουστίνου και του Ράσελ, οι ισλανδικές σάγκες και οι 1001 Νύχτες.

Το διάβασα και το ξαναδιάβασα. Σιγά σιγά έπαιρνε μέσα μου μορφή ο συγγραφέας του και το υπόβαθρό του. Και τότε αναζήτησα και άλλα έργα του. Πήρα τα πάντα: Ο Δημιουργός, Το εγκώμιο της σκιάς, Το Άλεφ, Σύντομες και παράξενες ιστορίες, Διερευνήσεις, Έξι προβλήματα για τον Δον Ισίδρο Παρόδι, Εφτά Νύχτες, Μυθοπλασίες, οτιδήποτε κυκλοφορούσε στην ελληνική αγορά. Κατόπιν πολλά από αυτά τα αγόρασα στα ισπανικά. Και πολύ γρήγορα με γέμισε το σύμπαν των συμβόλων και μόνιμων μοτίβων του Αργεντινού συγγραφέα: οι λαβύρινθοι, οι αιωνιότητες, οι καθρέφτες, ο απατηλός χαρακτήρας της πραγματικότητας, ο κόσμος ως όνειρο κάποιου, η μνήμη και η λήθη, οι αναφορές στην ίδια τη λογοτεχνία, η ποίηση, οι τίγρεις, τα καθημερινά αντικείμενα που επιζούν μετά από εμάς...

Ηλίας Οικονομόπουλος

«Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος» του Αλμπέρτ Μπελτράν Μπας

Ένα αξέχαστο ταξίδι στην ιστορία της Ισπανίας μέσα από τα μάτια ενός δεκαπεντάχρονου αγοριού.

Συγγραφέας: Albert Bertran Bas
Τίτλος πρωτοτύπου: La memoria eres tú
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στην καταλανική γλώσσα: 2022
Ελληνικός τίτλος: Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος
Μετάφραση: Αγγελική Βασιλάκου
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Έτος έκδοσης: 2022

Ο Όμηρος, ένα δεκαπεντάχρονο αγόρι από μια εύπορη οικογένεια, χάνει τους γονείς του στον εμφύλιο της Ισπανίας. Στην προσπάθειά του να επιβιώσει, καταλήγει σε μια σπηλιά στα σύνορα της Γαλλίας.

Η Χλόη, ένα αδάμαστο κορίτσι, είναι η πρώτη μεταξύ των ανταρτών. Έχει ένα μυστικό καταφύγιο –μια σπηλιά με θησαυρούς– γεμάτη απ’ ό,τι ξεφορτώνεται το ανθρώπινο ποτάμι των αμάχων κι εξόριστων, που μετά την επικράτηση του Φράνκο επιχειρεί τη μεγάλη φυγή προς τα σύνορα της Γαλλίας.

Ακόμα κι αν ανήκουν σε διαφορετικούς κόσμους, ο Όμηρος και η Χλόη θα συνδεθούν με έναν μοναδικό τρόπο, σε μια επικίνδυνη στιγμή της Ιστορίας.

Το μυθιστόρημα Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος βασίζεται στις πραγματικές αναμνήσεις του παππού του συγγραφέα. Είναι ένα μοναδικό ταξίδι ενηλικίωσης στο οποίο παρελαύνουν πρόσωπα όπως ο Ρόμπερτ Κάππα, ο Χέμινγουεϊ, ο Χίτλερ, ο Ματσάδο ή η Μπέλα Ντορίτα· παρουσιάζοντάς μας μέρη μυθικά, όπως το κλαμπ Μολίνο και στιγμές ιστορικές όπως η βύθιση του πολεμικού πλοίου Ουρουγουάη, η είσοδος των φρανκικών στη Βαρκελώνη και η συνάντηση του Φράνκο με τον Χίτλερ στην Χεντάγια.

Πηγή: https://www.klidarithmos.gr/