«Το Βιβλίο της Ανησυχίας» του Φερνάντο Πεσσόα

Ένα μεγάλο έργο του κορυφαίου εκπροσώπου της πορτογαλικής λογοτεχνίας.

Συγγραφέας: Fernando Pessoa
Τίτλος πρωτοτύπου: Livro do Desassossego
Είδος έργου: Αποσπάσματα ημερολογίου
1η έκδοση στην πορτογαλική γλώσσα: Ática Editora, Lisboa 1982
Ελληνικός τίτλος: Το Βιβλίο της Ανησυχίας
Αριθμός σελίδων: 192
ISBN: 978-960-221-012-3
Μετάφραση - Πρόλογος: Άννυ Σπυράκου
Επιμέλεια: Αρετή Μπουκάλα
Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια
Έτος 4ης (παρούσας) έκδοσης: 1997 (1η έκδοση 1993)

Αποσπασματικό, κρυφό ημερολόγιο, κείμενο εναγώνιας ενδοσκόπησης, απόπειρα εξερεύνησης του φαινομένου της ύπαρξης, ανίχνευση των ορίων ανάμεσα στο είναι και το μη είναι, μα πάνω απ’ όλα μια ατέρμονη αυτό-εξιστόρηση, είναι το Βιβλίο της Ανησυχίας όπου, πίσω από τις εξομολογήσεις του διάφανου βοηθού λογιστή Μπερνάντο Σουάρες, διακρίνουμε μια από τις δεσπόζουσες φυσιογνωμίες της παγκόσμιας λογοτεχνίας του 20ου αιώνα, τον Πορτογάλο ποιητή Φερνάντο Πεσσόα. Το έργο που άφησε ανέκδοτο σχεδόν στο σύνολο του, πεθαίνοντας το 1935, είναι τεράστιο και πολύμορφο: ένα μεγάλο τμήμα του υπογράφεται από τους «ετερώνυμους», δημιουργήματα της φαντασίας του ποιητή που διαθέτουν αυτόνομο λογοτεχνικό ύφος και έργο, όπως και αυτόνομη πλαστή βιογραφία. Καθώς αρχίζει να γίνεται πλέον γνωστό με τη σταδιακή έκδοση αποκαλύπτει τον άνθρωπο που θέλησε να οικοδομήσει μόνος του μια ολόκληρη λογοτεχνία. Το Βιβλίο της Ανησυχίας κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στη Πορτογαλία το 1982 για να αναγνωριστεί με τις πολλαπλές μεταφράσεις του σαν ένα από τα έργα-κλειδιά που σφραγίζουν τον αιώνα.

      (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Corpus Hypercubus

Το αριστούργημα του Salvador Dalí (1904-1989), Crucifixion (Corpus Hypercubus), 1954

Η ένωση του Θείου με το ανθρώπινο, της μεταφυσικής με την επιστήμη, σε έναν υποβλητικό πίνακα ο οποίος έχει περιγραφεί ως ένα από τα ωραιότερα έργα της σύγχρονης εποχής.

Ο Χριστός είναι σταυρωμένος και αιωρούμενος μπροστά από έναν υπερκύβο (έναν υποθετικό τετραδιάστατο κύβο ανεπτυγμένο στις τρεις διαστάσεις -όπως ζωγραφίζαμε στο σχολείο έναν δισδιάστατο κύβο, τον διπλώναμε στην 3η διάσταση και είχαμε έναν κανονικό κύβο). Το σώμα Του είναι το μόνο που συνδέει πια τον Εσταυρωμένο με τον γήινο κόσμο, η τρισδιάστατη προβολή του οποίου είναι κάτι απίστευτα μικρό μπροστά στην απεραντότητα της αδιανόητης για τα μάτια μας και το μυαλό μας 4ης διάστασης. Τα καρφιά, οι πληγές και το αίμα δεν φαίνονται, πιθανώς είναι «ρουφηφγμένα» στην απεραντοσύνη του ασύλληπτου θεϊκού κόσμου που εκτείνεται πέρα. Και η Γκαλά ως Μαρία Μαγδαληνή, ζωγραφισμένη με αναγεννησιακή λεπτομέρεια και δραματικότητα, κοιτάζει με παραίτηση το λατρεμένο σώμα και το πρόσωπο, που είναι πια αλλού.

      Ηλίας Οικονομόπουλος