6ο Διεθνές Συνέδριο για τη Λατινική Αμερική και την Ιβηρική

6ο Διεθνές Συνέδριο για την Iberoamérica

Τμήμα Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας
Φιλοσοφική Σχολή
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
16-18 Οκτωβρίου 2024

Περισσότερες πληροφορίες: https://conferences.uoa.gr/event/86/

Ο Πάμπλο Πικάσο για τη ζωγραφική

Colombe_au_soleil (1962)

«Στην πραγματικότητα, δεν αντιγράφουμε ποτέ τη φύση, ούτε τη μιμούμαστε· αφήνουμε μόνο τα φανταστικά αντικείμενα να πάρουν πραγματικές μορφές. Αυτό δεν θα πει πως απομακρυνόμαστε από τη ζωγραφική για να φτάσουμε στη φύση: πρέπει να πάμε από τη φύση στη ζωγραφική. Είναι κάτι ζωγράφοι που μεταμορφώνουν τον ήλιο σε κίτρινη κηλίδα· είναι όμως κι άλλοι που, με την τέχνη και την ευφυΐα τους, μεταμορφώνουν μια κίτρινη κηλίδα σε ήλιο».

«Η Τσιγγανοπούλα» του Μιγκέλ ντε Θερβάντες

   Συγγραφέας: Miguel de Cervantes
   Τίτλος πρωτοτύπου: La gitanilla
   Είδος έργου: Νουβέλα
   1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 1613
   Ελληνικός τίτλος: Η Τσιγγανοπούλα
   Μετάφραση - Εισαγωγή - Σημειώσεις: Ηλίας Ματθαίου
   Εκδόσεις: Γνώση
   Έτος έκδοσης: χ.χ.

Η πρώτη από τις λεγόμενες Παραδειγματικές Νουβέλες (Novelas Ejemplares) του Θερβάντες, μια σειρά από αφηγήματα επηρεασμένα από το σύντομο ιταλικό μυθιστόρημα της εποχής, στο οποίο όμως ο Θερβάντες άφησε την προσωπική του σφραγίδα προσθέτοντας πρωτοπορικά χαρακτηριστικά που το φέρνουν πιο κοντά στο σημερινό διήγημα. Συγκεκριμένα, έδωσε περισσότερη σημασία στους διαλόγους, τους οποίους χρησιμοποίησε με μεγαλύτερη συχνότητα, περιόρισε το φανταστικό στοιχείο δίνοντας περισσότερη σημασία στην πραγματική ζωή και εφοδίασε τα έργα του με μεγαλύτερη αληθοφάνεια. Ακόμα, ασχολήθηκε με τον ψυχολογικό κόσμο των ηρώων του, τους οποίους έβαλε σε πραγματικά, καθημερινά περιβάλλοντα. 

Στην Τσιγκανοπούλα, ένα από τα πιο ιδεαλιστικά έργα της συλλογής του, μάς αφηγείται τους έρωτες της τσιγγάνας Πρεθιόσα με έναν ιππότη, ο οποίος αποφασίζει να αφήσει τη ζωή του, να την ακολουθήσει και στο τέλος να την παντρευτεί. Η έκπληξη έρχεται όταν αποκαλύπτεται ότι η Πρεθιόσα είναι αριστοκρατικής καταγωγής. 

Σ' ευτό το έργο ο Θερβάντες, σε αντίθεση με τα δεδομένα της εποχής, βλέπει με συμπάθεια τον κόσμο των τσιγγάνων και αμβλύνει τα περιγράμματα των ηρώων και του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο τους τοποθετεί χωρίς να χάνεται όμως η επαφή με την πραγματικότητα, κάτι που είναι χαρακτηριστικό του Θερβάντες και που τον κάνει τον μεγάλο πρωτοπόρο της εποχής του.

Η μετάφραση του Ηλία Ματθαίου υποδειγματική και τίμια.

     Η. Ο.

«Αποχαιρετισμός στα Κύθηρα» - ποίημα του Χοσέ Μαρία Άλβαρεθ

José María Álvarez (1942-2024)
Αποχαιρετισμός στα Κύθηρα (Despedida en Citerea, 1977)

Από το βιβλίο Museo de cera

Μετάφραση: Ηλίας Οικονομόπουλος (1986, 2021)

Ακόμα είναι ζεστό το περίγραμμά σου στο κρεβάτι
Δεν θέλω να δω το πλοίο που σε μεταφέρει
Προς κάπου για πάντα
Να ξυπνώ πολύ αργά
Και πάλι
Να παίρνω μόνος πρωινό
Ν’ αφήσω τον καιρό
Κι άλλα σεντόνια
Κι άλλους προσκεκλημένους
Να μας σβήσουν.

Aún está caliente tu silueta en la cama
No quiero ver el barco que te lleva
A dónde para siempre
Despertarme muy tarde Y otra vez
Desayunar sólo Dejar que el tiempo
Y otras sábanas y otros
Huéspedes nos borren.

Αναμνήσεις από τον Μπόρχες (και όχι μόνο)

Θα 'μουν γύρω στα 20 όταν πρωτογνώρισα τον Μπόρχες ως συγγραφέα. Τότε, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του '80, οι εξορμήσεις μου στα βιβλιοπωλεία των Αμπελοκήπων, στη Σύγχρονη Εποχή, στον Ελευθερουδάκη της οδού Νίκης, στον Ρεϋμόνδο της οδού Βουκουρεστίου, στον Παντελίδη, στον Κάουφμαν και -λίγο αργότερα- στην Πρωτοπορία, στα Εξάρχεια, κατέληγαν σε μια απελπιστική εξάντληση του χαρτζιλικιού και των αποταμιεύσεών μου, και σε μια συγκομιδή ιστορίας, φιλοσοφίας, σκακιού, ψυχολογίας, επιστημονικής φαντασίας, μεθόδων εκμάθησης ξένων γλωσσών, Κορδάτου, Ρεμπώ, Βιάν, Μπουκόφσκι, Ίψεν, Ντοστογιέφσκι, Τουργκένιεφ, ανθολογιών ποίησης, βιβλίων ιστορίας της τέχνης, τι να πρωτοθυμηθώ...

Θα έλεγε κανείς ότι με όλα όσα είχα διαβάσει θα ήμουν προετοιμασμένος για τα πάντα. Όμως ο Μπόρχες ήταν το κάτι άλλο. Το πρώτο βιβλίο του που έπεσε στα χέρια μου ήταν η Ιστορία της Αιωνιότητας. Και συγκλονίστηκα! Δεν κάνω πλάκα, έτσι ένιωσα. Ό,τι κι αν είχα διαβάσει μέχρι τότε δεν με είχε προετοιμάσει για να καταλάβω με τον τρόπο που ήθελα εκείνο τον απίστευτο κόσμο που ανοιγόταν μπροστά μου. Ο χρόνος του Πλάτωνα και του Μιγκέλ ντε Ουναμούνο, ο χρόνος του Πλωτίνου και του Σοπενάουερ, ο χρόνος του ιερού Αυγουστίνου και του Ράσελ, οι ισλανδικές σάγκες και οι 1001 Νύχτες.

Το διάβασα και το ξαναδιάβασα. Σιγά σιγά έπαιρνε μέσα μου μορφή ο συγγραφέας του και το υπόβαθρό του. Και τότε αναζήτησα και άλλα έργα του. Πήρα τα πάντα: Ο Δημιουργός, Το εγκώμιο της σκιάς, Το Άλεφ, Σύντομες και παράξενες ιστορίες, Διερευνήσεις, Έξι προβλήματα για τον Δον Ισίδρο Παρόδι, Εφτά Νύχτες, Μυθοπλασίες, οτιδήποτε κυκλοφορούσε στην ελληνική αγορά. Κατόπιν πολλά από αυτά τα αγόρασα στα ισπανικά. Και πολύ γρήγορα με γέμισε το σύμπαν των συμβόλων και μόνιμων μοτίβων του Αργεντινού συγγραφέα: οι λαβύρινθοι, οι αιωνιότητες, οι καθρέφτες, ο απατηλός χαρακτήρας της πραγματικότητας, ο κόσμος ως όνειρο κάποιου, η μνήμη και η λήθη, οι αναφορές στην ίδια τη λογοτεχνία, η ποίηση, οι τίγρεις, τα καθημερινά αντικείμενα που επιζούν μετά από εμάς...

Ηλίας Οικονομόπουλος

«Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος» του Αλμπέρτ Μπελτράν Μπας

Ένα αξέχαστο ταξίδι στην ιστορία της Ισπανίας μέσα από τα μάτια ενός δεκαπεντάχρονου αγοριού.

Συγγραφέας: Albert Bertran Bas
Τίτλος πρωτοτύπου: La memoria eres tú
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στην καταλανική γλώσσα: 2022
Ελληνικός τίτλος: Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος
Μετάφραση: Αγγελική Βασιλάκου
Εκδόσεις: Κλειδάριθμος
Έτος έκδοσης: 2022

Ο Όμηρος, ένα δεκαπεντάχρονο αγόρι από μια εύπορη οικογένεια, χάνει τους γονείς του στον εμφύλιο της Ισπανίας. Στην προσπάθειά του να επιβιώσει, καταλήγει σε μια σπηλιά στα σύνορα της Γαλλίας.

Η Χλόη, ένα αδάμαστο κορίτσι, είναι η πρώτη μεταξύ των ανταρτών. Έχει ένα μυστικό καταφύγιο –μια σπηλιά με θησαυρούς– γεμάτη απ’ ό,τι ξεφορτώνεται το ανθρώπινο ποτάμι των αμάχων κι εξόριστων, που μετά την επικράτηση του Φράνκο επιχειρεί τη μεγάλη φυγή προς τα σύνορα της Γαλλίας.

Ακόμα κι αν ανήκουν σε διαφορετικούς κόσμους, ο Όμηρος και η Χλόη θα συνδεθούν με έναν μοναδικό τρόπο, σε μια επικίνδυνη στιγμή της Ιστορίας.

Το μυθιστόρημα Εκεί που πεθαίνει ο άνεμος βασίζεται στις πραγματικές αναμνήσεις του παππού του συγγραφέα. Είναι ένα μοναδικό ταξίδι ενηλικίωσης στο οποίο παρελαύνουν πρόσωπα όπως ο Ρόμπερτ Κάππα, ο Χέμινγουεϊ, ο Χίτλερ, ο Ματσάδο ή η Μπέλα Ντορίτα· παρουσιάζοντάς μας μέρη μυθικά, όπως το κλαμπ Μολίνο και στιγμές ιστορικές όπως η βύθιση του πολεμικού πλοίου Ουρουγουάη, η είσοδος των φρανκικών στη Βαρκελώνη και η συνάντηση του Φράνκο με τον Χίτλερ στην Χεντάγια.

Πηγή: https://www.klidarithmos.gr/

Η αρχαία Ελλάδα σε 9 λεπτά

«Η αρχαία Ελλάδα σε 9 λεπτά» είναι ο τίτλος ενός πολύ ενδιαφέροντος ισπανικού βίντεο, που παρουσιάζει την ιστορία της Ελλάδας από τη Μινωική εποχή μέχρι την κατάκτηση του ελληνικού χώρου από τους Ρωμαίους.

Η παρουσίαση -λόγω του περιορισμένου χρόνου του βίντεο- είναι αναγκαστικά πολύ σχηματική, όμως είναι πλήρης. Το σημαντικότερο είναι πως ο ομιλητής, αν και μιλάει γρήγορα, έχει πολύ καθαρά ισπανικά, πράγμα σημαντικό για έναν σπουδαστή της γλώσσας. Να λοιπόν μια καλή ευκαιρία για εξάσκηση!

«Εκλογή ποιημάτων» του Ραφαέλ Αλμπέρτι

Ο Ραφαέλ Αλμπέρτι γεννήθηκε το 1902 στην Ισπανία. Ποιητής και ζωγράφος, έλαβε μέρος στον αντιφασιστικό αγώνα κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Αργότερα αυτοεξορίστηκε στην Γαλλία και την Ιταλία. Ως ποιητής, με έντονο πολιτικό λόγο, τιμήθηκε με πολλά βραβεία και διακρίσεις. Έφυγε από τη ζωή το 1999.

Συγγραφέας: Rafael Alberti
Τίτλος ελληνικής έκδοσης: Εκλογή ποιημάτων
Είδος έργου: Ποίηση
Μετάφραση - Πρόλογος: Τάκης Βαρβιτσιώτης
Εκδόσεις: Ιωλκός
Σειρά: Ποιητές απ' όλο τον κόσμο
Έτος έκδοσης: 2002

Ο Ραφαέλ Αλμπέρτι είναι ένας από τους πιο επιφανείς Ισπανούς ποιητές. Μεγάλοι Έλληνες λογοτέχνες θαύμασαν κι εκτίμησαν το γνήσιο ποιητικό λόγο του. Το βιβλίο, σε μετάφραση και με εισαγωγή του διακεκριμένου ποιητή Τάκη Βαρβιτσιώτη, αποτελείται από 11 ενότητες ταξινομημένες χρονολογικά κι από 30 αντιπροσωπευτικά ποιήματα, αποτίοντας φόρο τιμής στο μεγάλο Ισπανό ποιητή.

Πηγή: https://iolcos.gr/

«Πυρετός του Μπουένος Άιρες και άλλα νεανικά ποιήματα (1923-1929)» του Χόρχε Λουίς Μπόρχες

Συγγραφέας: Jorge Luis Borges
Τίτλος ελληνικής έκδοσης: Πυρετός του Μπουένος Άιρες και άλλα νεανικά ποιήματα (1923-1929)
Είδος έργου: Ποίηση
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: Fervor de Buenos Aires (1923), Luna de enfrente (1925), Cuaderno San Martín (1929)
Εισαγωγή - Μετάφραση - Σημειώσεις: Δημήτρης Καλοκύρης
Επιμέλεια: Ελένη Κεχαγιόγλου
Διορθώσεις: Αρετή Μπουκάλα
Εκδόσεις: Πατάκης
Έτος έκδοσης: 2022

Οι τρεις νεανικές ποιητικές συλλογές του Χ. Λ. Μπόρχες, η πρώτη φάση της δημιουργικής του διαδρομής στη λογοτεχνία. Πενήντα οκτώ ποιήματα, τα περισσότερα μεταφρασμένα στη γλώσσα μας για πρώτη φορά. Τα πρώτα βήματα ενός νεαρού ποιητή που έμελλε να κατακτήσει με τη γραφή του την οικουμένη.

Το 1923 εκδίδεται η πρώτη ποιητική συλλογή του. Πυρετός του Μπουένος Άιρες, και σε αυτή εμφανίζονται ήδη καθαρά ορισμένα μοτίβα (καθρέφτες, ξίφη, κήποι, άστρα, ρόδα) που θα τον ακολουθήσουν σ' ολόκληρο τον ποιητικό και πεζογραφικό του λαβύρινθο. Ακολουθεί, δύο χρόνια μετά, η δεύτερη συλλογή του. Αντικρινό φεγγάρι, και το 1929 η τρίτη, υπό τον τίτλο Τετράδιο Σαν Μαρτίν. "San Martin" ήταν μια μάρκα φθηνών σχολικών τετραδίων πολύ διαδεδομένων στην Αργεντινή ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, με χαρακτηριστικό βαθυκόκκινο εξώφυλλο, που όφειλαν το όνομά τους στον εθνικό ήρωα της χώρας, τον στρατηγό Σαν Μαρτίν. Στη συλλογή αυτή ενδεχομένως ο Μπόρχες ήθελε κατά κάποιον τρόπο να αποτίσει φόρο τιμής στους δασκάλους του.

«Τα ποιήματα αυτά» σημειώνει ο Δημήτρης Καλοκύρης στην εισαγωγή του «αν ήταν γραμμένα στα ελληνικά, τη δεκαετία του 1920, ίσως είχαν κάποιους παλαμικούς απόηχους (στον βαθμό που κι ο Παλαμάς συγγενεύει εξ αγχιστείας με τον Ουίτμαν) ή έναν σεφερικό τόνο στο κλίμα της Στροφής. Είναι γραμμένα εκατό χρόνια πριν, κρατούν όμως ακόμα και σήμερα τα πρωτοποριακά τους χαρακτηριστικά και τη λόγια φρεσκάδα τους».

           (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Κάρλος Ντρουμόντ ντε Αντράντε (Βραζιλία 1902-1987) – "Διεθνές Συνέδριο του Φόβου" (1940)

Προσωρινά δε θα τραγουδήσουμε τον έρωτα,
που βρήκε καταφύγιο πιο χαμηλά κι απ’ τα υπόγεια.
Θα τραγουδήσουμε το φόβο, που αποστειρώνει τ’ αγκαλιάσματα,
δε θα τραγουδήσουμε το μίσος, γιατί αυτό δεν υπάρχει,
μόνο ο φόβος υπάρχει, πατέρας μας και σύντροφός μας,
ο μεγάλος φόβος της ενδοχώρας, των θαλασσών, των ερήμων,
ο φόβος των στρατιωτών, ο φόβος των μανάδων, ο φόβος των εκκλησιών,
θα τραγουδήσουμε το φόβο των δικτατόρων, το φόβο των δημοκρατών,
θα τραγουδήσουμε το φόβο του θανάτου και το φόβο του μετά θάνατον,
ύστερα θα πεθάνουμε από φόβο
και πάνω στους τάφους μας θα γεννηθούν χλωμά και φοβητσιάρικα λουλούδια.

      (Μετάφραση από τα πορτογαλικά: Ηλίας Οικονομόπουλος, 2021)

***Τον μεγάλο Βραζιλιάνο ποιητή Κάρλος Ντρουμόντ ντε Αντράντε (Carlos Drummond de Andrade, 1902-1987) έχουμε παρουσιάσει εδώ, μαζί με δύο ποιήματά του ακόμη.

«Ο Μπερνάτ Μέτζε και "Το Όνειρο": το απόγειο του ουμανισμού στο Στέμμα της Αραγονίας»

Μια εργασία μου με θέμα τον καταλανικό ουμανισμό κατά τα τελευταία χρόνια του Μεσαίωνα, με τίτλο «Ο Μπερνάτ Μέτζε και "Το Όνειρο": το απόγειο του ουμανισμού στο Στέμμα της Αραγονίας» ("Bernat Metge y 'Lo Somni': la plenitud humanista en la Corona de Aragón") δημοσιεύεται στη συλλογική επιστημονική έκδοση Estudios y homenajes hispanoamericanos VII, Madrid, Ediciones del Orto, 2024.

Ο Bernat Metge (1340-1413), γεννημένος στη Βαρκελώνη, θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους πεζογράφους της εποχής του και ο πρώτος εκπρόσωπος του ουμανισμού στα καταλανικά γράμματα, αμέσως μετά την άνθησή του στην Ιταλία από τον Πετράρχη και τον Βοκάκιο. Το αριστούργημά του είναι το έργο Lo Somni (Το Όνειρο, 1399), με το οποίο ασχολούμαι εισαγωγικά στην εργασία μου, και το οποίο μετέφρασα από τα καταλανικά στα ελληνικά στα πλαίσια της διδακτορικής μου διατριβής.

Η σύνδεση της έκδοσης: https://www.spanll.uoa.gr/fileadmin/depts/spanll.uoa.gr/www/uploads/Dimosieyseis/ESTUDIOS_Y_HOMENAJES_VII.pdf

          Ηλίας Οικονομόπουλος

«Ο βασιλιάς της Αβάνας» του Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες

Ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά στοιχεία, γραμμένο στεγνά, χωρίς φτιασίδια και στολίδια, από τα καλύτερα δείγματα στα βήματα της παράδοσης του βρόμικου ρεαλισμού.

Συγγραφέας: Pedro Juan Gutiérrez
Τίτλος πρωτοτύπου: El Rey de La Habana
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 1999
Ελληνικός τίτλος: Ο βασιλιάς της Αβάνας
Μετάφραση: Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη
Εκδόσεις: Μεταίχμιο
Έτος έκδοσης: 2009

Στους δρόμους της Αβάνας του 1990 ένας έφηβος προσπαθεί να επιβιώσει. Η ιστορία του είναι η αφορμή για να ξετυλιχτεί μπροστά στα μάτια μας ένας κόσμος τρομακτικός και αποκαλυπτικός: ζητιάνοι, πόρνες, τραβεστί, μικροπωλητές, αλήτες, μπεκρήδες, άνθρωποι που ζουν στα ερείπια εγκαταλειμμένων κτιρίων, άφραγκοι, πεινασμένοι, πάντοτε στα όρια του θανάτου. Επιμένουν όμως να αγωνίζονται για να ζήσουν μια μέρα ακόμα, να αγαπήσουν και να αγαπηθούν, να βρουν κάπου τρυφερότητα. Αυτό μόνο.

Πηγή: https://www.metaixmio.gr/

«Ο διάλογος των σκύλων» του Μιγέλ ντε Θερβάντες

Συγγραφέας: Miguel de Cervantes
Τίτλος πρωτοτύπου: El coloquio de los perros
Είδος έργου: Διήγημα
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 1613
Ελληνικός τίτλος: Ο διάλογος των σκύλων
ISBN: 9789602358771
Μετάφραση: Άγγελος Δόξας
Εκδόσεις: Γνώση
Έτος έκδοσης: 2015

Αριστούργημα που θεωρήθηκε από την κριτική ισάξιο του Δον Κιχώτη, ο Διάλογος των σκύλων ανήκει στις Υποδειγματικές διηγήσεις του Θερβάντες και αποτελεί συνέχεια της ιστορίας Γάμος ψεύτης. Ένας επίδοξος μνηστήρας, άθλια εξαπατημένος από τη μέλλουσα γυναίκα του, καταλήγει στο Νοσοκομείο της Αναστάσεως, στη Βαγιαδολίδ, μ' ένα βαρύτατο αφροδίσιο νόσημα. Εκεί, από το ανοιχτό παράθυρο του θαλάμου του, ακούει τα μεσάνυχτα δυο σκύλους που κουβεντιάζουν. Οι σκύλοι κουτσομπολεύουν τα αφεντικά τους και τους ανθρώπους της γειτονιάς, κάνουνε φύλλο φτερό τα ήθη και την κοινωνία της εποχής τους, και ο Θερβάντες αφήνει τον αναγνώστη ν' αποφασίσει μόνος του αν η συζήτηση είναι αληθινή, ή αν υπάρχει μόνο στη φαντασία ενός αρρώστου που ψήνεται στον πυρετό.

Βρείτε το βιβλίο: https://www.protoporia.gr/

Γιατί δεν είναι ακόμα τα ισπανικά στη δημόσια δευτεροβάθμια εκπαίδευση;

Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια μετά το πέρας του πιλοτικού προγράμματος διδασκαλίας των ισπανικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (2006-2009), που στέφτηκε από απόλυτη επιτυχία, τα ισπανικά είναι ακόμα έξω από τα σχολεία, με την εξαίρεση μιας μικρής περιόδου (2009-2011).

Η ιστορία έχει περίπου ως εξής: Αρχικά υπήρχαν ως επιλογή δεύτερης ξένης γλώσσας τα γαλλικά και τα γερμανικά. Το 2008, με το πέρας του δικού τους πιλοτικού προγράμματος, και τα ιταλικά. Το 2009 ήρθε η σειρά των ισπανικών, που μπήκαν κι αυτά. Και λογικό είναι. Τη στιγμή που τα παιδιά διδάσκονται αγγλικά ως υποχρεωτική γλώσσα (και καλώς το κάνουν), υπάρχει χώρος και για τις υπόλοιπες «μεγάλες» γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και μάλιστα σε έναν κόσμο που η πολυγλωσσία και οι διάφορες γλωσσικές δεξιότητες είναι το ζητούμενο.

Όμως όχι. Η επιλογή δύο επιπλέον γλωσσών, της ισπανικής και της ιταλικής, αντιμετωπίστηκε με απόλυτη εχθρότητα από το υπουργείο Παιδείας, τους διευθυντές των σχολείων, τους συλλόγους διδασκόντων, τους ίδιους τους γονείς. Το 2011 οι δύο γλώσσες -ισπανικά και ιταλικά- καταργούνται. Και τουλάχιστον στα ιταλικά πρόλαβε να γίνει κι ένας ΑΣΕΠ το 2008, μετά από τον οποίο έγινε κατορθωτό να διοριστεί ένας αμελητέος αριθμός καθηγητών ιταλικής γλώσσας. Στα ισπανικά τίποτα.

Γιατί άραγε; Η ισπανική είναι δεύτερη παγκοσμίως γλώσσα σε αριθμό φυσικών ομιλητών, πάνω και από την αγγλική (τα κινέζικα είναι αδιαφιλονίκητα πρώτα λόγω τεράστιου αριθμού ομιλητών).

Θα σας πω το γιατί, ή μάλλον τα γιατί:

- Η εισαγωγή των ισπανικών, σε όσα σχολεία μπόρεσαν ή αφέθηκαν να μπουν, σήμανε μια καταιγιστική στροφή των μαθητών προς αυτά. Η ζήτησή τους αυξήθηκε κατακόρυφα μέσα στα δύο χρόνια που πρόλαβαν να υπάρξουν.

- Το παραπάνω γεγονός ξεβόλεψε τους υπεράριθμους καθηγητές μιας συγκεκριμένης γλώσσας (ο νοών νοήτω), την οποία ελάχιστοι μαθαίνουν πια ουσιαστικά -συνδυασμός πολλών παραγόντων, για του οποίους θα επανέλθω.

- Όλοι αυτοί οι καθηγητές είχαν και έχουν θέσεις κλειδιά σε σχολεία και στο υπουργείο, και μπόρεσαν να θέσουν φραγμούς στα ισπανικά, π.χ. διευθυντές σχολείων αρνιόντουσαν να τα περιλάβουν στην προς επιλογή ξένων γλωσσών λίστα που έδιναν στους μαθητές.

- Το ισπανικό κράτος δεν φαίνεται να έδωσε καθόλου έμφαση στην προώθηση της διδασκαλίας της γλώσσας μέσω δημόσιων φορέων στη χώρα μας.

Μερικά από αυτά είναι ή και όλα μαζί. Μη γελιόμαστε. Το αποτέλεσμα; Κάπου 2000 αδιόριστοι άνθρωποι, απόφοιτοι των καθηγητικών σχολών του ΕΚΠΑ και του Ανοικτού Πανεπιστημίου (συν το ΑΠΘ, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, που είναι πανεπιστήμια στα οποία διδάσκεται επίσης η γλώσσα), 2000 καθηγητές μιας γλώσσας που ζητιέται επίμονα, κι όχι μόνο από ενήλικους (στην ηλικιακή ομάδα των οποίων είναι πρώτη σε ζήτηση στην Ελλάδα) αλλά και από ανήλικους, που μαθαίνουν τη γλώσσα με ελάχιστα μέσα και πάνε στις εξετάσεις, για παράδειγμα του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας, και γράφουν καλύτερα από πολλά παιδιά που δίνουν για τα αντίστοιχα πιστοποιητικά στα γαλλικά και τα γερμανικά, γλώσσες οι οποίες διδάσκονται στο σχολείο.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Από μεράκι, από αγάπη. Γιατί στη φαιδρή χώρα μας είμαστε αυτοδίδακτοι. Άντε λοιπόν και κόψε τον λαιμό σου, κύριε καθηγητή των ισπανικών, που επέλεξες να κοινωνήσεις με τη γλώσσα του Θερβάντες, του Λόρκα, του Νερούδα, του Καλντερόν, του Μπόρχες, του Κορτάσαρ, των αγώνων των λαών της Λατινικής Αμερικής για την ελευθερία, μια γλώσσα που τη μιλούν 500 εκατομμύρια άνθρωποι και καλύπτει επίσης σύγχρονες ανάγκες σε έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά.

Πρόσφατη κυκλοφορία - «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγο Γκαμπόα

Συγγραφέας: Santiago Gamboa
Τίτλος πρωτοτύπου: Será larga la noche
Είδος έργου: Μυθιστόρημα
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 2020
Ελληνικός τίτλος: Η νύχτα θα είναι μεγάλη
Αριθμός σελίδων: 528
ISBN: 9786182201619
Μετάφραση: Δήμητρα Σταυρίδου
Επιμέλεια: Μίνα Ευσταθίου
Εκδόσεις: Διόπτρα
Έτος έκδοσης: 2023

Ένα μικρό κομβόι αυτοκινήτων πέφτει σε ένοπλη ενέδρα σ’ έναν αγροτικό δρόμο στην επαρχία της Κάουκα. Ο μόνος μάρτυρας του μακελειού είναι ένα νεαρό αγόρι.

Λίγο αργότερα στο σημείο της σύγκρουσης όλα τα ίχνη έχουν εξαφανιστεί – από τα χτυπημένα αυτοκίνητα και τα πτώματα μέχρι τον τελευταίο κάλυκα. Είναι λες και τίποτε δεν συνέβη ποτέ εκεί.

Μια ανώνυμη καταγγελία γίνεται αιτία να ξεκινήσει η έρευνα. Ένας εισαγγελέας, μια τολμηρή δημοσιογράφος και η βοηθός της αναζητούν με κάθε κόστος την αλήθεια. Αλλά κανένα στόμα δεν ανοίγει και σ’ αυτή την περιοχή, ένα από τα μεγαλύτερα «θερμοκήπια βίας» στην Κολομβία, οι δράστες θα μπορούσαν να είναι πολλοί: αντιφρονούντες, συμμορίες, ο στρατός. Ή ίσως οι εκκλησίες, που ανταγωνίζονται λυσσαλέα για την επικράτηση στη σημερινή Κολομβία...

Ένα τραχύ και αιφνιδιαστικό θρίλερ, που αποτυπώνει με ακρίβεια μια χώρα όπου η βία, η διαφθορά και η απελπισία παίρνουν κάθε μέρα νέα, όλο και πιο απροσδόκητη μορφή...

      (Από την παρουσίαση του βιβλίου)

Arnau de Vilanova - una figura importante en la medicina de la Edad Media

Arnau de Vilanova (h.1237 – 1311/1313) fue acaso el médico más importante del mundo latino en la Edad Media, implicado también en cuestiones políticas y religiosas de su época. Lo que caracteriza sus obras, aparte de su aportación a la cultura y a la ciencia, es un alto grado de superstición.

Desde 1260 estudió Medicina en Montpellier, que fue una de las mejores universidades en la Edad Media, y en 1280 era ya médico prestigioso de la casa real de Barcelona y de la familia del rey de Valencia, Jaime II de Aragón. Desde 1290 fue profesor de la escuela de Medicina de Montpellier. Su fama como médico clínico y su amplia experiencia fueron reconocidas ampliamente en todo el mundo latino de su época y de épocas posteriores.
.
El prestigio de que gozaba como gran científico le permitió intervenir en numerosos problemas eclesiásticos que fueron de acuerdo con su pensamiento, si bien fueron problemas desagradables. Vilanova pasó muchísimos años de su vida preocupado por la venida del Anticristo y las ideas que había ido desarrollando acerca del próximo fin de mundo, a causa de las cuales fue excomulgado. La repulsa que provocó a los teólogos su insistencia en tales cuestiones, junto a sus ideas sobre la necesaria reformación de la Iglesia, le costó una campaña muy prolongada con el fin de defender su fama, una campaña que disminuye, aunque no elimina, su labor profesional. Sólo hacia su vejez tiene unos años de calma para dedicarse a sus principales obras en catalán.

Su programa de reforma eclesiástica se halla en una larga serie de obras en latín, algunas de las cuales tradujo más tarde al catalán, y requiere la vuelta a la pobreza y a las Sagradas Escrituras. Su entusiasmo divulgativo lo condujo a comunicar abiertamente su programa, hecho que lo hizo caer en desgracia no sólo ante la Iglesia, sino también ante su monarca Jaime II.

Pero Vilanova debe su fama póstuma, por una parte a sus obras de ciencia y de medicina, cuya mayor parte escribió en latín durante los años que pasó en Montpellier, y por otra a su amplia experiencia como clínico práctico y como profesor. Si bien muchas de las obras que se le atribuyen son, de hecho, de autoría dudosa, fue sin embargo autor de una importante obra médica, que incluye traducciones del árabe al latín, el Regimen sanitatis regem Aragonum, muy de uso en la corona de Aragón, y algunos tratados cortos que alcanzaron una amplia divulgación en toda Europa a lo largo de más de tres siglos: sobre la esterilidad, las sangrías, los venenos, las fiebres, los maleficios, los sueños, etc.

En sus escritos se muestra su conocimiento de los textos clásicos de Hipócrates y Galeno, así como los escritos originales de Avicena. Así pues, le podríamos atribuir una calidad de tipo internacional. Conocedor de textos clásicos a través de la sabiduría árabe, es un hombre con la capacidad de juntar tradiciones y conocimientos; este rasgo, junto con su programa de reforma eclesiástica, hace de Vilanova una figura muy importante para la difusión de una nueva mentalidad, a caballo entre Ramón Llull y la prosa moralizadora.

Arnau de Vilanova también es conocido por haber intercedido a favor de la salvaguarda del Monte Athos, cuando en 1307 llegaban noticias que la Compañía catalana lo había atacado, y convenció a Jaime II de ordenar suspender los asaltos y poner los monasterios bajo su protección. Como dice Rubió i Lluch, “aquesta intervenció de tan alt rei i de tan gran escriptor és una de les pàgines més honroses i interessants de la historia de la nostra cultura”.

«Σύντομη Ιστορία της Ισπανίας» του Χ. Βίθενς Βίβες

Συγγραφέας: Jaime Vicens Vives
Τίτλος πρωτοτύπου: Aproximación a la historia de España
Είδος έργου: Ιστορία
1η έκδοση στην ισπανική γλώσσα: 1952
Ελληνικός τίτλος: Σύντομη στορία της Ισπανίας
Μετάφραση - Σχόλια - Επίμετρο: Δημήτρης Φιλιππής
Εκδόσεις: Αίολος / Θερβάντες
Έτος 1ης έκδοσης: 1997

Η Σύντομη Ιστορία της Ισπανίας, του Χάιμε Βίθενς Βίβες (Jaime Vicens Vives, 1910-1960) είναι ένα από τα πιο ευσύνοπτα αλλά και έγκυρα έργα γενικής ιστορίας για τη σημαντική αυτή ευρωπαϊκή χώρα. Εφοδιασμένο με πλούσια σχόλια και παραπομπές, απευθύνεται τόσο στον ειδικό ιστορικό ερευνητή, ισπανιστή ή σπουδαστή της ισπανικής γλώσσας, όσο και στον απλό φιλίστορα αναγνώστη, που θέλει να γνωρίσει καλύτερα την πλούσια και γοητευτική ιστορική παράδοση της Ισπανίας.

      (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

La novela caballeresca catalana- La obra "Curial e Güelfa"

Curial e Güelfa es una de las obras más importantes del género caballeresco escrita en catalán. Obra característica del siglo XV, escrita posiblemente entre 1432 y 1468, narra las aventuras de armas, las adversidades y las desgracias de su protagonista, Curial, en el marco de una trama amorosa determinada por la fidelidad de un caballero modelo y los celos de su amante Güelfa. Comparando Curial e Güelfa con Tirant lo Blanch vemos que la obra de Martorell muestra más méritos narrativos. Sin embargo, Curial es, por los personajes, por la acción y por la manera de composición, una obra que se distancia notablemente de los libros de caballerías, tan populares durante el Medioevo. Su autor, en pleno conocimiento de que inauguraba un género inédito, sabe manejar sus materiales ingeniosamente para crear una novela de mucho valor, que puede ser al mismo tiempo fantástica y realista, caballeresca y cortesana, sentimental y de aventuras, una novela que recuerda los tiempos artúricos, pero se sitúa en un reinado histórico, el de Pedro el Grande. En fin, una novela perfectamente adaptada a los renovados gustos culturales del momento en un lugar y en una altura en que las lecciones de Petrarca han sido en buena parte asimiladas. La novela ha llegado hasta nosotros por un manuscrito anónimo, el cual mencionó por primera vez el escritor Manuel Milà i Fontanals en 1876 y fue publicado en 1901 por Antoni Rubió i Lluch.

La novela se compone de tres libros. En el primer libro leemos cómo Curial, un caballero pobre, recibe una importante educación gracias a la protección de la joven Güelfa. Pronto se ve obligado a alejarse de su protectora, con la que está enamorado, y se va a Austria para liberar a la duquesa de Ostalrich de una acusación falsa. Allí se le ofrece a casarse con Laquesis, la hermana de la duquesa. Si bien Curial permanece fiel a su amante Güelfa y rechaza la oferta, Güelfa tiene cuenta de lo que sucede en Austria y tiene un profundo sentimiento de frustración y de celos.

En el segundo libro, en el que Curial muestra su disposición para hacerse un perfecto caballero y mantenerse a toda costa en el camino elegido, hay una gran diversidad de aventuras y de viajes, y notamos que Laquesis intenta incesantemente conseguir el amor de Curial. Se produce una serie de episodios, los más importantes de los cuales son el encuentro con los caballeros aragoneses y con el rey de Aragón, Pedro el Ceremonioso, el torneo que convoca el rey de Francia y la llegada del héroe a París. Aunque Curial vive momentos de éxito como caballero en la corte de París, la maledicencia vuelve a dañarlo, y se encuentra desfavorecido por el rey de Francia e ignorado por su amante Güelfa, el favor de la cual intenta en vano recobrar. Una escena muy importante en el libro II es el famoso episodio que tiene lugar en el monasterio de monjas donde han ido Curial con su doncella Arta.

El tercer libro comienza con el viaje de Curial a Tierra Santa y continúa con su llegada a Grecia, donde Curial tiene el primer sueño mitológico en el monte Parnaso, en el cual se asentarán las bases de un nuevo modelo poético que seguirá el realismo y la autenticidad. Dejando Grecia, naufraga en las costas del norte de África, donde pasa siete años cautivo hasta que, gracias a la protección que le ofrecen unas mujeres moras, una de las cuales incluso se enamora de él, y gracias a la ayuda de algunos nobles cristianos, vuelve a Francia y se hace rico. Estando en Francia tiene su segundo sueño mitológico. Baco se le aparece rodeado por las Artes Liberales, y sus palabras contra la lujuria despierten a Curial, quien tiene cuenta de que ha abandonado las maneras del buen caballero. Curial entonces decide volver al estudio y a la disciplina militar y vuelve a Montserrat, donde, después de superar varios obstáculos, recibe de nuevo el favor de Güelfa, quien accede a desposarse con Curial.

Cada uno de los tres libros de Curial comienza con un prólogo que cuenta lo que va a suceder después. Dicha estructuración indica, según Ysern, que el autor de la obra es plenamente consciente de su papel de novelista y sabe manejar su materia de un modo claramente literario para crear una novela.

Fuentes

Muchísimas son las fuentes que se pueden detectar en la obra: materiales catalanes, italianos del siglo XIV, franceses, provenzales, griegos y latinos clásicos, etc. También la mitología desempeña un papel sumamente importante, trasmitiéndonos nociones morales que dan forma a la personalidad del héroe.

Síntesis de factores

El Curial e Güelfa se puede caracterizar como obra de transición entre dos edades, la Edad Media y el Renacimiento. En la obra coexisten de un modo armónico los dos mundos, y hay una confluencia de factores que caracterizan, además, la introducción del humanismo: por un lado, el uso de un gran número de fuentes de todo tipo, la conjugación de géneros como los romans artúricos, las novelle italianas y las crónicas históricas, mezclados con sueños mitológicos y evocaciones de escenas famosas de otras obras, producen un hibridismo que, en el caso de Curial, es muy armónico. En la obra se nota un juego de causas y efectos que no se distancian de la lógica y la verosimilitud, e incluso en los momentos de alejamiento de la lógica se puede encontrar una justificación literaria y estética; por otro lado, se manifiesta claramente el ideal del buen caballero, como hombre de armas y letras, un ideal en que se puede apreciar la ideología humanista. Porque si las virtudes del buen caballero son también las tradicionales, al mismo tiempo tienen una dinámica renovada. El amor no sólo respeta la legalidad, sino también implica el erotismo y el humor. Y la conversión del héroe se debe no sólo a las palabras de un Santo Padre, sino también a un sueño en el que habla un dios mitológico, elemento humanista por excelencia. Existe una gran independencia del espíritu y un afán artístico altamente innovador.